Корхона таъсисчиси ўз фарзанди таълими учун тўловни ўтказишда қарз шартномасини расмийлаштиришни тафсия этамиз. Чунки ҳали олинмаган даромаддан контракт тўловини амалга ошириш мумкин эмас.

Қарз шартномасини расмийлаштирганда, корхона мажбурияти қарз суммасини қарздорнинг фарзандининг ОЎЮга контрак суммасини тўлаб бериш бўлса, қарздорнинг мажбурияти қарзни корхонага қайтариш деб кўрсатилади. Жумладан, қарз қайтариш манбаси келгусида олинадиган дивидендлар бўлиши ҳам мумкин. Аммо, инобатга олингки, йил якунига кўра корхона дивиденд сифатида тақсимланадиган фойдага эришмаслиги ҳам мумкин. Бундай ҳолда қарз қайтарилишининг бошқа манбаларини ҳам белгилаб қўйиш мақсадга мувофиқ.

Имтиёз масаласига келсак, олий ўқув юрти талабаси, яъни қарздорнинг фарзанди 26 ёшга тўлмаган бўлса имтиёзни қарздорнинг даромадларига нисбатан тадбиқ этиш мумкин (СКнинг 179 моддаси 31 банди, АВ томонидан 27.05.2010 й. 2107-сон билан рўйхатга олинган Низом).

Имтиёз фуқароларнинг солиқ солинадиган иш ҳақи ва бошқа даромадларига, жумладан дивидендларга нисбатан ҳам тадбиқ этилади.

Масалан, фуқаро (қарздор) ва корхона (қарз берувчи) ўртасида 2017 йил сентябрь ойида 10 млн. сўмга қарз шартномаси тузилиб, қарз суммаси қарздорнинг 26 ёшга тўлмаган фарзандининг олий ўқув юртида ўқиши учун йўналтирилиши белгиланди. Шартнома шартига асосан, 2018 йил февраль ойида таъсисчига ҳисобланган 30 млн. сўм дивиденддан 10 млн. сўми ушбу қарзни қоплаш учун ушлаб қолинди.

Ушлаб қолинган суммага солиқ имтиёзи белгиланганлиги учун, ундан даромад солиғи ушланмайди. Дивиденднинг қолган суммаси 20 млн. сўм қисмидан 10%лик ставкада солиққа тортилгач, таъсисчига тўлаб берилиши мумкин.

Ушбу операция бухгалтерияда қуйидаги ўтказмалар билан акс эттирилади: